Fenigrè
Trigonella foenum-graecum
Fabaceae Leguminosae
Àutri noum : Fenegrè, Senigrè, Senegrè, Sinegrè.
Noms en français : Fenugrec, Sénégrain.
Descripcioun :Lou fenigrè que nous vèn dis Indo e d'Óuriènt-Mejan es esta proun cultiva à passa tèms, tre l'Age-mejan. Aro èi devengu forço rare au nostre. Sèmblo proun à Trigonella gladiata, pamens se tèn dre, si fueio soun mai grando (> 11 mm), sa dòusso mai longo (> 5 cm, sènso lou bè) e si grano soun mai lisco.
Usanço :Li grano soun couneigudo coume sabourun en Asìo e au Maghreb e coume planto medecinalo. Es uno planto vertuouso contre lou diabète, d'ùni cancer e li proublèmo de coulesteròu bonodi sis anti-óussidant. Fai passa li mau d'estoumac e la fatigo. Es couseia de manja li grano greiado, grihado o boulido emé de méu pèr leva un pau l'amarun.
Port : Erbo
Taio : 10 à 60 cm
Fueio : coumpausado
Tipe bioulougico : Teroufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Trigonella
Famiho : Fabaceae
Famiho classico : Leguminosae
Ordre : Fabales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : irreguliero
Ø (o loungour) flour : 11 à 12 mm
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 1000 m
Aparado : Noun
Liò : Champ
- Ermas
- Camin
Estànci : Termoumediterran à Subremediterran
Couroulougi : Óurigino asiatico
Ref. sc. : Trigonella foenum-graecum L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753